از علیزاده تا انتظامی؛ روایت آهنگسازان از خلق آثار عاشورایی
تاریخ انتشار: ۲ شهریور ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۰۵۷۵۱۱
روزنامه خراسان نوشت: «نینوا»، «سمفونی عاشورا»، آهنگ فیلم سینمایی «روز واقعه» از جمله این آثار شنیدنیاست که هر کدام از آنها را یک آهنگساز برجسته، یعنی حسین علیزاده، لوریس چکناواریان و مجید انتظامی ساخته است. با آگاهی از اینکه پرداختن به موسیقی آیینی با ایدههای نو، توسط افراد متخصص یک ضرورت است و جای خیلی از استادان دیگر در این فهرست هنوز خالی است، به معرفی سهقطعه مذکور و چگونگی ساخت آنها توسط این آهنگسازان برجسته میپردازیم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
نینوا حسین علیزاده
یکی از معروفترین آثار موسیقی محرم، «نینوا»، اثر استاد حسین علیزاده است. ایده ساخت این آلبوم که ۳۷ سال پیش برای اولینبار منتشر شد، به ذهن حسین علیزاده رسید. علاقه او به دستگاه نوا باعث شد او از این دستگاه، برای ساختن این اثر استفاده و آن را با ارکستر زهی ادغام کند. در «نینوا»، نی نقش یک راوی را دارد و تکنوازی آن هم توسط جمشید عندلیبی انجام شده است. ساخت این آلبوم، بنا به گفته علیزاده، حدود دوسال و ایده ساخت آن هم ۴ تا ۵ ماه، زمان برده است. صحبتهای علیزاده در یک مستند، درباره چگونگی رسیدن نقش اصلی به نی در این اثر، گویای همه چیز است:«سایه مشغول ساخت مثنوی خودش بود. من خواستم بهگونهای با او همراه شوم. به خودم گفتم اگر بخواهم با او همراه بشوم، چگونه باید باشد؟ گفتم بشنو از نی چون حکایت میکند. بعد گفتم نی باید یک نقشی داشته باشد، اما چه نقشی؟ نی بیاد سولو بزند؟ بعد فکر کردم یک کاری کنم که نکرده باشم یا نشده باشد و یک فرم نی و ارکستر باشد که بالاخره نینوا شد.»
«شب قبل از عاشورا» لوریس چکناواریان
سمفونی تاثیرگذار عاشورا، توسط لوریس چکناواریان آهنگساز و رهبر ارکستر ایرانی-ارمنی ساخته شده است. او پیش از ساخت این کار، در گفتوگویی، از علاقهاش به فرهنگ عاشورایی سخن گفته و اضافه کرده بود:« موسیقیهایی که از طریق شیپور و طبل شنیده میشوند، همیشه مرا تحتتاثیر قرار میدهند. باید بگویم، نمیتوان ایرانی بود و نسبت به فرهنگ عظیم عاشورایی بیتفاوت باشیم. عاشورا چند درس بزرگ دارد و یک تراژدی بزرگ است.» این آهنگساز درباره چگونگی ساخت این اثر گفته است:«یادم میآید در زمان بچگی وقتی در دستههای عزاداری بودم، سقای آب بودم؛ آب را بین هیئتها پخش میکردم. موسیقی عاشورایی از سنتهای قدیمی ایرانیان است که در ماه محرم با تاثیر از سازهای طبل و سنج، تداعیگر واقعه بزرگ و فراموشنشدنی عاشوراست. این کار هم برای همین ساخته شد. برای همین حماسه و برای اینکه بتوانیم آن فضا را در قالب نوحهای قدیمی با موسیقی همراه کنیم. در واقع حماسه و نوحه درهم تنیده شدهاند و با موسیقی تاثیر بهسزایی بر جای میگذارند.»
روز واقعه مجید انتظامی
موسیقی متن فیلم سینمایی «روز واقعه»، شاید درخورترین اثر شنیداری در حوزه موسیقی متن آیینی باشد؛ موسیقی که حاصل درآمیختن صدای سنگ و چوب و فغان است و حکایت از یک ماتم و عزای بزرگ دارد. مجید انتظامی صاحب موسیقیهای ماندگاری چون «بوی پیراهن یوسف» و «از کرخه تا راین»، درباره ساخت موسیقی متن این فیلم و چالشهای پیش روی آن گفته است:«موسیقی این فیلم قسمتهای سخت زیادی داشت. چوب و سنگزدنها و موسیقی عزاداری مراسم زار. خاطرم هست برای موسیقی این فیلم، تعداد زیادی چوب و چند گونی سنگ از کوه جمع کرده بودم تا صدای بههمزدن سنگها و چوبها را ضبط کنم. بعد از مدتی همه سنگها خرد و به یک تپه خردهسنگ و خاک تبدیل شد. تر و تمیز به استودیو میرفتیم و خاکی و کثیف برمیگشتیم! این یکی از سختترین قسمتهای این موسیقی بود.» این اثر که در سال ۷۳ ساخته شد، به صورت یک آلبوم مجزا نیز منتشر و در سیزدهمین جشنواره فیلم فجر صاحب سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن شد.
منبع: الف
کلیدواژه: حسین علیزاده موسیقی متن نی نوا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.alef.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «الف» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۰۵۷۵۱۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
شعر میرنوروز آمیخته با مضامین قرآنی است
به گزارش حوزه فرهنگ و هنر خبرگزاری تقریب، استاد علی اکبر شکارچی، موسیقی دان و فرهنگ پژوه در نشست ایوار درباره شعر میرنوروز که در محل دانشنامه مطبوعات ایران برگزار شد، گفت: شعر میرنوروز آمیخته با مضامین قرآنی است و تا شاعری درونش پالایش نشده باشد اشعار پرشور دینی نمی تواند از درون او بجوشد.
مولف کتاب «بیست ترانه کهن لری» با بیان ابعاد «هنر برهنه» تاکید کرد: این که تمنیات در کنار الهیات در شعر میرنوروز وجود دارد طبیعی و برخواسته از حقیقت روح انسان است. توجه به تمایلات نفسانی و ابعاد جسمانی بخشی از وجود آدمی است و دلیلی بر انکار آن وجود ندارد.
خالق آثار ماندگار «کوهسار» و «بهارباد» با بیان خاطراتی از شکل گیری گروه چاووش در کنار اساتیدی چون حسین علیزاده و زنده یادان هوشنگ ابتهاج، محمدرضا لطفی و پرویز مشکاتیان ، گفت ملودی های لری برخاسته از زندگی و طبیعت است و شعر میرنوروز نقش مهمی در بالندگی موسیقی لری داشته است.
◽جایگاه میرنوروز از نگاه ملی مغفول مانده است
در ادامه این نشست دکتر محمدزاده، نویسنده و پژوهشگر گفت: بازخوانی اشعار عرفانی و تعلیمی میرنوروز نشان می دهد جایگاه این شاعر مهم عصر صفوی در گنجینه شعر فارسی مغفول مانده است.
دکتر محمدجعفر محمدزاده در نشست ایوار با بیان این مطلب افزود: شاعرانی چون میرنوروز را باید از نگاه ملی ارزیابی کرد و بررسی آثار او باید مقوم هویت ملی ما در چهارچوب ایران فرهنگی باشد.
رییس دانشنامه مطبوعات ایران افزود: اگرچه وجه غالب اشعار میرنوروز سبک هندی است اما تاثیرپذیری او از شاعران سبک عراقی و آثار شاعرانی چون نظامی مشهود است.
نویسنده کتاب «بیداری در باغ مومیایی» افزود: همانطور که امروزه بیش از ۴۰۰۰ رباعی الحاقی و منسوب به خیام وجود دارد، به دلیل تفوق وجه شاعرانگی و تاثیرگذاری میرنوروز بر ادبیات منطقه اشعار فراوانی به این شاعر شیفته منسوب شده است که باید با نگاه علمی سره را از ناسره شناسایی کرد.
◽ نام هیچ کوچه ای در دهلران «میرنوروز» نیست
دکتر کرم علیرضایی ، نویسنده کتاب «میرنوروز، شاعر ناشناخته» در دومین نشست ایوار با اشاره به این که نگاه به میرنوروز باید تعدیل و تغییر کند و شخصیت این عارف و منتقد زمانه خود به درستی شناخته شود، گفت: دو چهره بودن این شاعرشیفته طبیعت شعر اوست و نباید گاهی اورا اهریمنی و گاه اهورایی دانست تا آنجا که امروز در زیست بوم او هیچکوچه ای حتی به نام او نیست.
مولف «ترانه های لری میرنوروز» به جنبه های عاطفی شعر میرنوروز اشاره کرد و گفت: آنیمای عشق در شعر میرنوروز تبلور دارد که نباید آن را هرزه پویی تلقی کرد.
علیرضایی افزود: سه نوع زن در شعر میرنوروز برجسته است، زن اهورایی، زن اهریمنی و زن آرمانی و آنیمایی که جای بررسی روانشناختی دارد.
◽پژوهش در احوالات میرنوروز در کارنامه زرینکوب خالی است
دکتر فرزین رسایی مترجم و زبان شناس نیز در دومین نشست ایوار گفت: بررسی احوالات میرنوروز در پژوهش های امروز مغفول مانده است و توقع می رفت ادیب و محقق ارجمندی چون عبدالحسین زرینکوب در کارنامه آثار خود به معرفی شعر میرنوروز نیز می پرداخت.
فرزین آشنایی زدایی را هنر محتوم شاعران خواند و گفت: در شعر میرنوروز هنجارگریزی و هنجار آفرینی بسیار به چشم می خورد.
رسایی افزود: موسیقی شعر میرنوروز چه به لحاظ آوایی و موسیقی بیرونی و چه به لحاظ ساختار عمودی و موسیقی درونی سرشار از ابتکار و نوآوری شاعرانه است.
این مترجم و پژوهشگر زبان افزود: اشعار بسیاری به میرنوروز نسبت داده می شود که به دلایل سبکی و محتوایی می توان آنها را شناسایی و از دیوان او سترد.
رسایی با اشاره به ترجمه ناپذیری شعر گفت: در جغرافیای میرنوروز مردم سرشت شاعرانه دارند و اتفاق زبانی در شعرهای میرنوروز و پدیدارشناسی شعر او شایسته بررسی بیشتر است.
◽متأسفانه ارجاعات پژوهشی ما به آثار سیاحان است
اسعد غضنفری، فعال فرهنگی نیز در مراسم نکوداشت مقام میرنوروز ، شاعر عصر صفوی با تاکید براین که به علت غلبه نداشتن رویکرد پژوهشی و بی توجهی به پژوهشگران بومی متأسفانه ارجاعات و رویکرد ما در تحقیقات به آثار سیاحان غربی است، افزود: برای بازیابی هویت واقعی فرهنگ لرستان ضرورت دارد پژوهشگران به بازخوانی و بازیابی اسناد و منابع دست اول این جغرافیا دست یازند.
این فعال فرهنگی با اشاره به مرارت ها و نحوه جمع آوری و تصحیح کلیات دیوان میرنوروز توسط زنده یاد استاد اسفندیار غضنفری امرایی در سال ۱۳۴۷ گفت: در آن زمان جز در موسیقی، میرنوروز شناخته شده نبود و متأسفانه این میرعارف خداشناس را به نام شاعری لاابالی و هرزه گرد می شناختند.
◽دوری میرنوروز از مراکز رسمی شعر عصر صفوی باعث غیبت او از تاریخ پژوهش های ادبی است
در ادامه این نشست یادداشت عبدالجبار کاکایی شاعر نام آشنای معاصر به نشست ایوار خوانده شد. کاکایی با اشاره به این که بی توجهی میر نوروز به مرکز توسعه سبکهای ادبی در قرن دوازدهم که اصفهان و شیراز بوده سبب شده تا در تاریخ پژوهشهای ادبی کمتر از او یاد شود، تاکید کرد: میر نوروز بیش از نیایشنامههای فارسی و تحمیدیههایش به واسطه مفردات گویش لری در بین اهالی زاگرس طرف توجه بوده است.البته بین تحمیدیهها و نعتهایش تا آثار غنایی از جهت فصاحت و بلاغت فاصلهی معنا داری ست که احتمالا به سیر تجارب شاعر بر میگردد.
شاعر آثار «سالهای تاکنون» و «آوازهای واپسین» با اشاره به سطح زیباشناختی آثار میرنوروز افزود: قصههای عاشقانه برساخته از تکبیتهای میر نوروز روال عادی تاریخ نویسی بومی سرزمین ماست که نیاکان ما در آثار نوابغ و نخبگان به بازکاوی رویاهای خویش میپرداختند.
◽بازکاوی آثار شاعرانی چون میرنوروز مقوم زبان فارسی است
ساسان والی زاده، نسخه شناس و فعال فرهنگی و رسانه ای هم که در نشست ایوار به عنوان کارشناس مجری حضور داشت گفت: جورچین گنجینه زبان فارسی با بازکاوی آثار شاعرانی چون میرنوروز کامل می شود و کشف و معرفی این آثار مقوم زبان فارسی است.
شاعر کتاب «هانا و بوطیقای ایوار» درباره جایگاه زن در آثار میرنوروز گفت: میرنوروز شاعری است که زندگی در آثار او نبض تندی دارد.زن ستایی در شعر میرنوروز لطافتی دلنشین به اشعار او داده است، آنچنانکه با آشنایی زدایی در شعر، استعاره «هِل» را برای معشوق به جای تصویر تکراری «گُل» به کار می برد که توجه به ارجاعات مفهومی و آرامش بخشی این واژه نشان از معماری لطیف ذهن این شاعر دارد.
والی زاده همچنین درباره نشست های ایوار توضیح داد که این حرکت فرهنگی مستقل هر ماه با نکوداشت یک چهره یا بازکاوی یک مسئله فرهنگی سعی در بازآفرینی و معرفی فرهنگ لرستان در آیینه هویت و فرهنگ ملی دارد.
انتهای پیام/